โครงการปรับปรุงการจัดการระบบนิเวศพื้นที่ชุ่มน้ำบึงโขงหลง น้ำเมา แม่น้ำสงคราม แม่น้ำโขง จังหวัดบึงกาฬและจังหวัดนครพนม (พ.ศ.2555-2560) 

ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจาก ธนาคารฮ่องกงและเซี่ยงไฮ้แบงกิ้งคอร์ปอเรชั่น หรือ HSBC UK  ร่วมกับ องค์การกองทุนสัตว์ป่าโลกสากล สำนักงานประเทศไทย หรือ  WWF Thailand

พื้นที่ดำเนินงาน

© WWF-Thailand

พื้นที่ดำเนินงาน และหมู่บ้านเป้าหมาย

ดำเนินการในพื้นที่ชุ่มน้ำบึงโขงหลง พื้นที่น้ำเมา พื้นที่แม่น้ำสงครามตอนล่าง มีหมู่บ้านเป้าหมายรวมทั้งสิ้น 42 หมู่บ้าน ดังนี้

  • ตำบลโสกก่าม และตำบลบ้านต้อง อำเภอเซกา จังหวัดบึงกาฬ
  • ตำบลบึงโขงหลง และตำบลโพธิ์หมากแข้ง อำเภอบึงโขงหลง จังหวัดบึงกาฬ 
  • ตำบลนาทม ตำบลหนองซน  ตำบลดอนเตย อำเภอนาทม จังหวัดนครพนม
  • ตำบลสามผง และตำบลหาดแพง อำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม
  • ตำบลไชยบุรี อำเภอท่าอุเทน จังหวัดนครพนม


ระยะเวลาดำเนินงาน

ระยะเวลาดำเนินงานรวมทั้งสิ้น 5 ปี  เริ่มตั้งแต่ วันที่ 1 กรกฎาคม พ. ศ. 2555 - วันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2560


ภัยคุกคาม ในพื้นที่ มี 3 ประเด็น หลัก ๆ คือ

  1. การทำการเกษตรไม่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เช่น การใช้สารเคมี ยาปราบวัชพืช และยาปราบศัตรูพืช เป็นต้น
  2. การทำการประมงด้วยวิธีการที่ไม่เหมาะสม ผิดกฎหมาย และไม่ยั่งยืน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วง  ฤดูแล้ง เช่น การช็อตปลา และการเบื่อปลา ในแหล่งน้ำธรรมชาติ เป็นต้น
  3. การออกแบบระบบชลประทานไม่เอื้ออำนวยต่อการอพยพโยกย้ายการทำรัง วางไข่ ขยายพันธุ์ของสัตว์น้ำ  ส่งผลกระทบต่อความมั่นคงด้านอาหารของชุมชน และความหลากหลายทางชีวภาพลดลง


วัตถุประสงค์

  1. เพื่อปรับปรุง และติดตามผลการจับปลาของชุมชน  ความหลากหลายทางชีวภาพ รวมทั้งการอพยพของสัตว์น้ำระหว่างพื้นที่ชุ่มน้ำบึงโขงหลง น้ำเมา แม่น้ำสงคราม และแม่น้ำโขง
  2. เพื่อเสริมสร้างองค์กรชุมชนในด้านการตรวจลาดตระเวน ควบคุมเขตอนุรักษ์สัตว์น้ำในแหล่งน้ำธรรมชาติของชุมชน
  3. เพื่อพัฒนาแผนการจัดการทรัพยากรน้ำในพื้นที่ชุ่มน้ำบึงโขงหลง
  4. เพื่อเสริมสร้างจิตสำนึกแก่ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย สำหรับการพัฒนาพลังงานน้ำอย่างยั่งยืนและคำนึงถึงกิจกรรมที่ส่งผลต่อการเชื่อมโยงของระบบนิเวศ


กิจกรรมหลัก

ปีที่ 1 พ.ศ.2556 :

  1. สนับสนุนให้มีการจัดทำงานวิจัยไทบ้านเกี่ยวกับการจับปลา ความหลากหลายของชนิดพันธุ์ปลา และการอพยพของปลา
  2. สนับสนุนให้มีการจัดทำฐานข้อมูลด้านเศรษฐกิจ สังคมในหมู่บ้านเป้าหมายในพื้นที่น้ำเมารวม 26 หมู่บ้าน
  3. สนับสนุนให้มีการเริ่มต้นการใช้เครื่องมือ RSAT

ปีที่ 2  พ.ศ. 2557 :

  1. สนับสนุนให้มีการใช้เครื่องมือ RSAT อย่างต่อเนื่อง
  2. สนับสนุนให้มีการศึกษาแหล่งที่อยู่อาศัย และแหล่งวางไข่ที่สำคัญ
  3. สนับสนุนให้มีการกำหนดเขตอนุรักษ์พันธุ์สัตว์น้ำ และกำหนดกฎระเบียบในพื้นที่น้ำเมา และแม่น้ำสงคราม

ปีที่ 3 พ.ศ. 2558 :

  1. ทำงานร่วมกับกรมชลประทาน และชุมชนเพื่อร่วมกันประเมินปริมาณและความจุของน้ำในบึงโขงหลง รวมทั้งสำรวจจัดทำฐานข้อมูลเกี่ยวกับการสูบน้ำจากบึงโขงหลงไปใช้
  2. อำนวยความสะดวกจัดตั้งคณะกรรมการจัดการน้ำในบึงโขงหลง และจัดทำแผนการจัดสรรน้ำอย่างยั่งยืน
  3. สำรวจปรับปรุงข้อมูลด้านการจับปลา ความหลากหลายทางชีวภาพ และการอพยพของปลา

ปีที่ 4 พ.ศ. 2559 :

  1. จัดให้มีการประเมินการอพยพของปลา และกิจกรรมที่เชื่อมโยงกับการไหลเวียนของธรรมชาติใน ระหว่าง ๔ ฝายทดน้ำ
  2. นำเสนอผลลัพธ์และประสบการณ์การศึกษาการอพยพของปลาที่ได้จากพื้นที่ให้แพร่หลายยิ่งขึ้นภายในลุ่มน้ำสงคราม และแม่น้ำโขง
  3. จัดให้มีการพัฒนาแผนการติดตามการจับปลาร่วมกับกรมประมง และชุมชนที่เกี่ยวข้องในพื้นที่ชุ่มน้ำบึงโขงหลง

ปีที่ 5 พ.ศ. 2560 :

  1. จัดให้มีการดำเนินงานตามแผนการจัดการน้ำ ระยะ ๕ ปี ในพื้นที่ชุ่มน้ำบึงโขงหลง
  2. ขยายผลลัพธ์ และประสบการณ์ที่ได้ในช่วง ๔ ปี สู่พื้นที่แหล่งน้ำที่มีความสำคัญ อื่นๆ
  3. จัดให้มีการศึกษาและติดตามการจับปลาในพื้นที่ชุ่มน้ำบึงโขงหลง
ห้วยน้ำเมา…เชื่อมต่อระบบนิเวศระหว่างบึงโขงหลงและแม่น้ำสงครามก่อนไหลลงแม่น้ำโขง

© Chaiya Peng-un/WWF-Thailand

พื้นที่ชุ่มน้ำบึงโขงหลง

© Naksit Sangjun/WWF-Thailand

กิจกรรมค่ายเยาวชนอนุรักษ์นกในบึงโขงหลง

© WWF Thailand

การทำประมงรอบพื้นที่ชุ่มน้ำกุดทิง และบึงโขงหลง

© WWF Thailand

นกอ้ายงั่ว…นกประจำถิ่นที่พบได้ในพื้นที่โครงการ

© Chaiya Peng-un/WWF-Thailand

พื้นที่ชุ่มน้ำบึงโขงหลง

© Naksit Sangjun/WWF-Thailand

พื้นที่ชุ่มน้ำบึงโขงหลง

© Chaiya Peng-un/WWF-Thailand

สรุปย่อโครงการ
แผ่นพับโครงการ
ชนิดพันธุ์ปลาในห้วยน้ำเมา
Mekong Giant Catfish eDNA